डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर यांची वृत्तपत्र चळवळही वास्तववादी, संवेदनशील व दिशादर्शक

डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर यांची वृत्तपत्र चळवळही वास्तववादी, संवेदनशील व दिशादर्शक

डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर हे केवळ भारत संविधान निर्माता, एक प्रभावी विचारवंत, समाज सुधारक आणि राजकीय नेतेच नव्हते, तर ते एक उत्कृष्ट पत्रकार आणि संपादक देखील होते. त्यांच्या पत्रकारितेत त्यांची सामाजिक, आर्थिक आणि राजकीय विचारधारा स्पष्टपणे व्यक्त झाली आहे. त्यांनी चालवलेली वृत्तपत्रे भारतीय समाजातील अनेक समस्यांवर प्रकाश टाकत, असमानतेविरुद्ध आवाज उठवत, आणि जनजागृतीसाठी महत्त्वाची कामगिरी बजावली. त्यांच्या कार्यामुळे भारतीय समाजाच्या विविध वर्गांमध्ये जागरूकता निर्माण झाली, आणि हे वृत्तपत्रे केवळ माहिती पुरविण्यासाठीच नव्हे, तर लोकांना त्यांच्या हक्कांसाठी लढायला प्रेरित करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण ठरले.

वृत्तपत्रांचे महत्त्व:

बाबासाहेबांचे वृत्तपत्र चालवण्याचे उद्दिष्ट सामाजिक न्यायाचा संकल्पना लोकांच्या पर्यंत पोहोचवणे आणि त्यांच्या हक्कांसाठी लढणे हे होते. त्यांनी आपल्या पत्रकारिता द्वारे समाजाच्या दुर्लक्षित आणि उपेक्षित घटकांची ओळख करून दिली. ते मानतात की, एखाद्या पक्षाला त्याचे मुखपत्र नसल्यास तो पक्ष पंख छाटलेला किंवा पंख नसलेला पक्षाप्रमाणे असतो. हे त्यांनी अधोरेखित केले आहे. यामुळे त्यांनी विविध वर्तमानपत्रे सुरू करून चालवली , ज्या माध्यमातून त्यांनी आपल्या विचारांना एक स्वतंत्र मंच मिळवून दिला, आणि समाजातील अन्यायाच्या विरोधात आवाज उठवला.

प्रमुख वृत्तपत्रे:

1. बहिष्कृत भारत - या वृत्तपत्राद्वारे त्यांनी दलित समाजाच्या संघर्षांची आणि त्यांच्या हक्कांसाठीची चेतना जागृत केली. यामुळे दलित समुदायात आत्मविश्वास निर्माण झाला आणि त्यांच्या समस्या समाजात उघडपणे चर्चिल्या गेल्या.

   

2. मूकनायक - या वृत्तपत्राने समाजातील आवाज नसलेल्या वर्गाच्या भावना आणि समस्यांवर लक्ष केंद्रित केले. या माध्यमाने त्यांना त्यांच्या अधिकारांबद्दल जागरूक केले आणि सामाजिक असमानता विरुद्ध एक ठळक आवाज उभा केला.

3. जनता - राजकीय विषयांवर ताजे व सखोल विचार मांडणारे एक महत्वपूर्ण माध्यम. या वृत्तपत्राने लोकांना विविध राजकीय घटनांची माहिती दिली आणि त्यांच्या सहकारी हक्कांची जागरूकता वाढवली.

4. प्रबुद्ध भारत - या माध्यमाद्वारे त्यांनी शिक्षण, सभ्यता आणि समानतेसारख्या विषयांवर भाष्य केले. शिक्षणाच्या महत्वावर त्यांनी जोर दिला आणि लोकशाही मूल्यांच्या संरक्षणासाठी सतत आह्वान केले.

डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचा पत्रकारितेतील योगदान केवळ माहिती देणे नाही, तर तो एक शक्तिशाली परिवर्तनाचा माध्यम होता. त्यांच्या विचारांची साधना आणि पत्रकारिता आजही प्रेरणादायक आहे. त्यांनी सामाजिक आश्रयाची आणि न्यायाची जाणीव लोकांपर्यंत नेणारे एक महत्त्वपूर्ण साधन गवसले आहे. त्यांच्या सृजनशीलतेमुळे अनेक लाख लोकांना आज त्यांच्या हक्कांसाठी संघर्ष करण्याचा मार्ग प्राप्त झाला. त्यांच्या कामामुळे आजही लाखो लोकांना प्रेरणा मिळते, कारण ती लोकशाहीच्या प्राथमिक मूल्यांचे प्रतिनिधित्व करते. आंबेडकरांच्या पत्रकारितेमुळे एक नवीन सामाजिक चळवळ निर्माण झाली, जी आजतागायत चालू आहे.

 बालाजी जगतकर 

 बीड - ९९६०१७४५९७

 डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर जयंती निमित्त लेखमाला, क्र.२